Lawines op wintersport – waar houd je rekening mee?
Wanneer je op wintersport gaat heb je ze misschien wel eens horen vallen. De lawines die de berg af donderen onder groot geweld, of juist kleine lawines op onverwachte plekken. Op de pistes zijn er veel controles uitgevoerd, de sneeuw is geprepareerd en gecontroleerd. Daarom is dat een relatief veilige plek om je wintersport door te brengen. Maar wanneer je op zoek gaat naar de rust en verlaten landschappen kom je al snel op ander terrein. Het terrein waar sneeuw niet gecontroleerd of geprepareerd is en waar het aankomt op jouw kennis over lawines.
In deze blog vertellen we waar je allemaal op moet letten wanneer je in de winter de bergen in trekt. Of het nu op je ski’s is of, zoals wij vaak doen, met sneeuwschoenen.
Waarom moet je meer weten over lawines?
Voordat we gaan kijken welke lawines er zijn is het belangrijk om te weten waarom je meer kennis nodig hebt over lawines. Zoals je waarschijnlijk wel begrijpt zijn lawines gevaarlijk, zo niet levensgevaarlijk. Kom je in een lawine terecht dan ben je vaak afhankelijk van je buddy’s om je te komen redden. Jouw doel is daarom ook: niet in lawines terecht komen. Die kans verklein je flink door meer te weten over lawines en het ontstaan ervan. Wanneer je goed bent voorbereid, lawinekennis hebt en de lawineberichten in acht neemt is het gevaar beperkt. Volgens Zwitserse berekeningen is het gevaar dan net zo groot als 1 uur per dag rijden op de (Zwitserse) snelwegen.
Welke lawinesoorten zijn er?
De catastrofe lawines
Deze lawinesoort zegt het eigenlijk al in de naam. De catastrofelawine is er een van groot formaat. Hierbij wordt er onwijs veel sneeuw verplaatst en kunnen ook huizen en wegen weggevaagd worden. Omdat de diensten in de Alpenlanden het sneeuwdek en weer goed in de gaten houden zijn hier meestal al maatregelen op getroffen. Voordat zo’n lawine dus daadwerkelijk afgaat worden eventuele pistes en wegen al gesloten. In de afgelopen jaren zijn de slachtoffers van catastrofe lawines, door deze kennis, drastisch teruggedrongen.
De plaatlawines
De plaatlawine wordt ook wel een wintersportlawine genoemd. Deze typische lawine wordt in de meeste gevallen getriggerd door een wintersporter. Hierbij breekt er zogezegd een plaat van de sneeuw af en schuift zo naar beneden. Eventueel met de persoon die het triggerde erbij. Dit is de meest voorkomende lawinesoort tijdens de wintersportvakanties. Ook vallen bij deze lawines de meeste gewonden en doden. Vaak komen deze voor vanaf een hellingshoek van 30 graden of meer.
De losse sneeuwlawines
De losse sneeuwlawine kenmerkt zich door rollende ballen sneeuw. Er beginnen een paar vlokken te rollen en die worden steeds groter en groter. Dit zijn dus typische brokken sneeuw. Deze lawine is er in een droge en natte variant.
- De droge sneeuwlawine ontstaat vaak spontaan op hellingvlaktes van meer dan 40 graden. Bijvoorbeeld kort na sneeuwval.
- De natte sneeuwlawine vormt zich in een punt en ontstaat vaak door warmte. Deze lawine kan ook op minder steile hellingen voorkomen (vanaf 20 graden)
De glijsneeuwlawines
Bij de glijsneeuwlawine komt het hele pak sneeuw los. Vaak tot aan de bodem. Je ziet hierbij dus een stuk gras of heide tussen de sneeuw door. De lawine ontstaat doordat de ondergrond glad wordt. En als de zon of regen het sneeuwdek zwaarder maakt dan komt dit in de vorm van een lawine naar beneden. Ook deze lawine kan ontstaan bij een hellingshoek van 20 graden of meer.
Hoe groot is de kans op een lawine?
De kans op een lawine bestaat eigenlijk altijd. Maar het ene moment is de kans dat hij daadwerkelijk af gaat natuurlijk groter dan het andere moment. Om hier meer duidelijkheid over te geven hebben de Alpenlanden de lawineschalen in het leven geroepen. Deze lawineschalen worden altijd vermeld in de lawineberichten van de komende 24 uur. In totaal zijn er 5 verschillende schalen.
De lawineschalen uitgelegd
De kans op lawines wordt dus ingedeeld in 5 schalen. Hierbij geeft lawineschaal 1 de minste kans op lawines en lawineschaal 5 de meeste kans. Vanaf lawineschaal 4 is er ook een mogelijkheid op catastrofelawines. Wanneer je de lawineberichten in de gaten houdt zul je zien dat de meeste berichten lawineschaal 1 t/m 3 weergeven.
Hoe werken de lawineschalen precies?
De lawineschalen geven de kans weer op het gevaar. Hierbij houden ze rekening met het weer, de wind, het bestaande sneeuwdek en de zwaktes daarin. Zo worden verschillende elementen samengevoegd waardoor er een kans op lawines uit komt.
Belangrijk om te weten, is dat de lawineschalen exponentieel gevaar weergeven. Lawineschaal 2 is dus minstens 2x zoveel gevaar als lawineschaal 1. Zit je in lawineschaal 3 dan heb je minimaal 4x zoveel gevaar als lawineschaal 1. Ook hebben deze schalen bandbreedtes. Je kan lawinegevaar 3 hebben op verschillende manieren. Zo kan het gevaar dicht bij 2 liggen, maar net aan 3 zijn. Maar ook kan het gevaar veel hoger zijn en bijna lawineschaal 4 aanraken. Zoals je in onderstaand voorbeeld ziet, zit er veel marge in deze verschillende schalen.
Wil je meer lezen over lawineschalen en lawineberichten. Bekijk dan deze blog waarin we nog dieper in gaan op deze theorie.
Veilig op pad met voldoende kennis of een gids
Wanneer je je buiten de pistes begeeft is het dus belangrijk meer te weten over de mogelijke gevaren van lawines. Weten waar je rekening mee moet houden, welke gevaren er zijn en hoe je het risico minimaliseert. Heb je nog niet voldoende kennis maar wil je wel graag op pad? Ga dan met een berggids mee. Zij hebben hier veel over geleerd waardoor ze weten waar de beste routes liggen met (op dat moment) het minste gevaar.
Wil je zelf meer leren over lawinekunde? Goed idee! Bekijk dan een van deze mogelijkheden:
- Wepowder academy (zelfstudie)
- Snowsafetycenter (klassikaal)
- Bergsportreizen (klassikaal)
Door meer te leren over de mogelijke gevaren en een goede voorbereiding kan je eenmaal in het terrein nog meer genieten van de omgeving en de wandeling. We wensen je veel plezier op wintersport!
